Sự cần thiết của vốn xã hội đối với sự phát triển của doanh nghiệp.

ĐÓNG GÓP CỦA VỐN XÃ HỘI VÀO SỰ CẢI TIẾN CỦA DOANH NGHIỆP

Sự cải tiến là điều kiện cần thiết và quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao lợi thế canh tranh và phát triển bền vững. Vào đầu những năm 1900, nhà kinh tế học Joseph Schumpeter lí luận rằng có 5 loại cải tiến, bao gồm cải tiến sản phẩm mới hoặc thay đổi sản phẩm cũ; phương pháp sản xuất mới; mở cửa thị trường mới; nguồn lực đầu vào mới; đổi mới tổ chức. Nhóm các giáo sư Milé Terziovski, Danny Samson and Linda Glassop, kế thừa tư tưởng của Joseph Schumpeter và một số học giả kinh tế khác, đã tổng kết sự cải tiến biểu hiện trên 4 phương diện: cải tiến đầu vào (Input Innovation), cải tiến quy trình (Process Innovation), cải tiến sản phẩm mới (New product Innovation), cải tiến chiến lược (Strategy Innovation).

Sự cải tiến doanh nghiệp cần có nguồn lực đầu vào, chúng bao gồm không chỉ các loại vốn hữu hình (vốn tài sản, vốn tài chính…), mà còn bởi những loại vốn vô hình như vốn con người, vốn văn hóa, và đặt biệt là vốn xã hội. Hiểu một cách đơn giản, vốn xã hội của doanh nghiệp được bao gồm sự tín cẩn (trust), sự có đi có lại hay sự hỗ tương (reciprocity), quy tắc (norms) và mạng lưới xã hội (networks). Dưới góc độ doanh nghiệp, vốn xã hội được biểu hiện dưới các hình thức:

• Tài sản mạng lưới (mạng lưới kinh doanh, mạng lưới thông tin, mạng lưới nghiên cứu)
• Tài sản tham gia (thể hiện mức độ tham gia chặt chẽ của doanh nghiệp vào các hiệp hội ngành nghề, các hội thảo, triển lãm)
• Tài sản quan hệ (thể hiện phạm vi và chất lượng các mối quan hệ của doanh nghiệp với các nhà cung cấp, khách hàng, viện nghiên cứu, trường đại học, cơ quan quản lý kinh tế…)
• Tài sản thị trường (thể hiện khả năng bán sản phẩm của doanh nghiệp, thị phần doanh nghiệp)
• Tài sản tín cẩn (thể hiện lòng tin của các chủ thể liên quan đối với doanh nghiệp)
• Sức ép cạnh tranh (Năm áp lực cạnh tranh của Michael Porter).

Vốn xã hội cung cấp nguồn động lực cho sự cải tiến của doanh nghiệp. Đóng góp của vốn xã hội trong tiến trình cải tiến là cắt giảm chi phí giao dịch giữa các doanh nghiệp làm ăn với nhau và giữa doanh nghiệp với các chủ thể khác trong nền kinh tế, đáng kể nhất là chi phí thông tin, sự mặc cả, quyết định chi phí, chi phí thủ tục hành chính. Vì vậy, nếu doanh nghiệp có hàm lượng vốn xã hội lớn sẽ nâng cao sức cạnh trạnh, mở rộng qui mô sản xuất. Vốn xã hội sẽ giúp giảm những hành động phi pháp, thông tin chính xác tạo ra sự tình nguyện gia nhập các hiệp hội, hỗ trợ thông tin trong cộng động doanh nghiệp. Dưới đây là một số phương diện đóng góp của vốn xã hội cho quá trình cải tiến doanh nghiệp.

1. VỐN XÃ HỘI LÀ NGUỒN ĐỘNG LỰC CHO SỰ CẢI TIẾN CỦA DOANH NGHIỆP

Động lực của sự cải tiến thường xuất phát từ những bức xúc bên trong cũng như bên ngoài doanh nghiệp. Sự bức xúc phát sinh từ mối tương quan của hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh về thị trường, công nghệ và lao động. Để kịp thời phát hiện những bức xúc này đòi hỏi doanh nghiệp phải có mạng lưới kinh doanh, mạng lưới thông tin và mạng lưới nghiên cứu công nghệ, chúng được gọi chung là Tài sản mạng lưới – một hình thức biểu hiện của vốn xã hội.

2. ĐÓNG GÓP CỦA VỐN XÃ HỘI VÀO CẢI TIẾN ĐẦU VÀO

Cải tiến đầu vào là những hành động của doanh nghiệp trong việc tìm kiếm và cung cấp nguồn lực mới cùng với những kiến thức mới cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Cải tiến đầu vào được đo lường trước hết bởi khả năng thăm dò và tận dụng công nghệ đã được phát triển bởi những tổ chức khác; thứ hai là chuỗi hợp tác của doanh nghiệp trong việc cung ứng các nguyên liệu đầu vào; thứ ba là sự đầu tư của doanh nghiệp trong vấn đề thông tin kinh doanh (hay còn gọi là tình báo kinh doanh của doanh nghiệp).

Những chỉ tiêu đo lường mức độ cải tiến đầu vào thể hiện Tài sản mạng lưới, Tài sản tham gia và Tải sản tín cẩn trong vốn xã hội.

• Về Tài sản mạng lưới và Tài sản tham gia, nếu doanh nghiệp có mạng lưới xã hội tốt và tham gia nhiều hội thảo cung ứng nguyên liệu, doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội lựa chọn và sàng lọc từ nhiều nhà cung cấp, qua đó doanh nghiệp có thể lựa chọn nhà cung ứng tốt nhất.
• Về tài sản tín cấn, nhờ vào sự tín cẩn với các nhà cung cấp mà doanh nghiệp gặp thuận lợi trong việc xoay sở khi gặp sự cố thiếu hụt nguyên liệu, hay nhờ vào sự tín cẩn mà nhà cung cấp muốn hợp tác lâu dài nên cung ứng đầu vào với chất lượng tốt, chi phí phù hợp.

3. ĐÓNG GÓP CỦA VỐN XÃ HỘI VÀO CẢI TIẾN QUY TRÌNH

Cải tiến quy trình sản xuất là khả năng liên tục cải tiến của doanh nghiệp, bao gồm cải tiến cấu trúc, quy trình, con người và văn hóa của doanh nghiệp. Vốn xã hội đóng góp trong tiến trình này trước hết là Tài sản quan hệ giữa các lao động trong doanh nghiệp (chiều dọc lẫn chiều ngang) trong việc hợp tác để hoàn thành các mục tiêu của doanh nghiệp. Mối quan hệ bên ngoài cũng góp phần không nhỏ vào sự cải tiến của doanh nghiệp, chẳng hạn như ý tưởng cải tiến có thể xuất phát từ việc một nhân viên có mối quan hệ tốt với cá nhân hoặc một tổ chức khác. Thứ hai là sự tín cẩn lẫn nhau giữa các cá nhân lao động sẽ là động lực để doanh nghiệp hoàn thành tốt chỉ tiêu kế hoạch. Một tổ chức hoạt động không hiệu quả nếu những con người trong tổ chức thiếu sự tín cẩn và đề phòng nhau. Vốn xã hội sẽ giúp rút ngắn thời gian hoàn thành công việc trong quy trình và đảm bảo chất lượng của hàng hóa và dịch vụ.

4. ĐÓNG GÓP CỦA VỐN XÃ HỘI VÀO CẢI TIẾN CHIẾN LƯỢC

Chiến lược kinh doanh là “kim chỉ nam” cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, chiến lược kinh doanh gắn liền với sự thay đổi của môi trường kinh doanh. Môi trường kinh doanh là một biến số được giải thích bởi nhiều yếu tố và liên tục thay đổi trong thời đại ngày nay – đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục điều chỉnh chiến lược. Việc điều chỉnh chiến lược dựa vào việc nhận diện chúng. Sự nhận diện này phụ thuộc vào Tài sản mạng lưới và Tài sản tham gia của doanh nghiệp. Doanh nghiệp nói chung, và các lãnh đạo nói riêng khi thường xuyên tham gia các buổi hội thảo chuyên đề thăm dò thị trường, chuyên đề khoa học và có nhiều mối liên kết với các chủ doanh nghiệp (nhờ việc tham gia các hội, nhóm doanh nhân) sẽ giúp doanh nghiệp nhận diện tốt sự thay đổi của môi trường kinh doanh để điều chỉnh chiến lược. Hay nói cách khác vốn xã hội chính là nguồn lực giúp doanh nghiệp cải tiến chiến lược.

NGUỒN: SAGA.VN